Żylaki sromu to problem, który dotyka wiele kobiet, szczególnie w okresie ciąży. Choć temat może wydawać się krępujący, zrozumienie przyczyn, objawów i metod leczenia tej dolegliwości jest kluczowe dla zachowania zdrowia intymnego. W tym artykule omówimy kompleksowo zagadnienie żylaków sromu, przedstawiając najważniejsze informacje w przystępny sposób.
Czym są żylaki sromu?
Żylaki sromu (varicocele vulvae) to poszerzone, poskręcane naczynia żylne występujące w obrębie warg sromowych, pochwy lub krocza. Powstają one w wyniku nieprawidłowego odpływu krwi i zwiększonego ciśnienia w żyłach miednicy mniejszej, co prowadzi do charakterystycznego wyglądu i dolegliwości w okolicy intymnej.
Żylaki sromu to poszerzenie żył w okolicy narządów płciowych zewnętrznych kobiety, które może prowadzić do dyskomfortu, bólu i innych dolegliwości.
Podobnie jak żylaki kończyn dolnych, żylaki sromu charakteryzują się osłabieniem ścian naczyń żylnych i niewydolnością zastawek żylnych. W normalnych warunkach zastawki te zapobiegają cofaniu się krwi, jednak gdy ulegają uszkodzeniu, krew zalega w żyłach, powodując ich rozszerzenie i charakterystyczny sinawy wygląd.
Przyczyny powstawania żylaków sromu
Istnieje kilka głównych czynników przyczyniających się do rozwoju żylaków w okolicy sromu:
Ciąża – jest najczęstszą przyczyną żylaków sromu. Powiększająca się macica wywiera nacisk na żyły miednicy, utrudniając odpływ krwi. Dodatkowo, zwiększona objętość krwi krążącej i zmiany hormonalne wpływają na rozluźnienie ścian naczyń.
Predyspozycje genetyczne – osoby z rodzinną skłonnością do niewydolności żylnej częściej doświadczają problemów z żylakami, również w okolicy sromu.
Nadwaga i otyłość – nadmierna masa ciała zwiększa ciśnienie w żyłach miednicy, co sprzyja powstawaniu żylaków.
Długotrwałe stanie lub siedzenie – pozycje te utrudniają prawidłowy odpływ krwi z okolic miednicy.
Zaparcia – chroniczne parcie podczas wypróżniania zwiększa ciśnienie w żyłach miednicy.
Wcześniejsze operacje w obrębie miednicy – mogą zaburzać prawidłowy przepływ krwi.
Objawy żylaków sromu
Żylaki sromu mogą objawiać się w różny sposób, a ich nasilenie zależy od stopnia zaawansowania problemu. Najczęstsze objawy to widoczne, uwypuklone, sine lub fioletowe naczynia żylne na wargach sromowych oraz uczucie ciężkości i dyskomfortu. Pacjentki często zgłaszają:
- Uczucie ciężkości, rozpierania lub bólu w okolicy sromu
- Dyskomfort podczas siedzenia
- Nasilenie dolegliwości podczas długotrwałego stania
- Ból podczas stosunku seksualnego (dyspareunia)
- Świąd i pieczenie w okolicy sromu
- Obrzęk warg sromowych
- Nasilenie objawów pod koniec dnia lub podczas miesiączki
U kobiet w ciąży objawy te często nasilają się wraz z zaawansowaniem ciąży i zwykle ustępują lub znacznie się zmniejszają po porodzie.
Diagnostyka żylaków sromu
Rozpoznanie żylaków sromu opiera się głównie na badaniu fizykalnym przeprowadzonym przez ginekologa. Lekarz ocenia wygląd zewnętrznych narządów płciowych, zwracając szczególną uwagę na poszerzenia naczyń żylnych i obrzęk tkanek. W niektórych przypadkach konieczne są dodatkowe badania:
USG Doppler – pozwala ocenić przepływ krwi w naczyniach żylnych okolicy sromu i miednicy, umożliwiając dokładną ocenę stopnia niewydolności żylnej.
Flebografia – badanie z użyciem kontrastu, które dokładnie uwidacznia układ żylny i pozwala zidentyfikować miejsca nieprawidłowego przepływu.
Tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny – w rzadkich przypadkach, gdy potrzebna jest szczegółowa ocena anatomii naczyń.
Ważne jest, aby nie bagatelizować objawów i skonsultować się z lekarzem, który wykluczy inne schorzenia o podobnych objawach, takie jak infekcje, stany zapalne czy zmiany nowotworowe.
Metody leczenia żylaków sromu
Leczenie żylaków sromu zależy od nasilenia objawów, przyczyn ich powstania oraz ogólnego stanu zdrowia pacjentki. Dostępne są zarówno metody zachowawcze, jak i zabiegowe.
Leczenie zachowawcze
W przypadku łagodnych objawów lub żylaków związanych z ciążą stosuje się:
Zmianę stylu życia – unikanie długotrwałego stania lub siedzenia, regularna aktywność fizyczna, utrzymanie prawidłowej masy ciała.
Noszenie specjalnej bielizny uciskowej – dostępne są specjalne rajstopy lub pasy uciskowe dla kobiet w ciąży, które poprawiają krążenie w miednicy i przynoszą ulgę w dolegliwościach.
Stosowanie preparatów miejscowych – maści i żele zawierające substancje przeciwzapalne, przeciwobrzękowe i wzmacniające naczynia żylne (np. z wyciągiem z kasztanowca, arniki, rutyny) mogą łagodzić dyskomfort i zmniejszać obrzęk.
Leki doustne – preparaty wzmacniające ściany naczyń żylnych i poprawiające krążenie (np. diosmina, hesperydyna, rutozyd) są często zalecane jako uzupełnienie terapii.
Odpoczynek z uniesionymi nogami – kilka razy dziennie po 15-20 minut pomaga w odpływie krwi z okolic miednicy.
Większość żylaków sromu związanych z ciążą ustępuje samoistnie w ciągu 4-6 tygodni po porodzie.
Leczenie zabiegowe
Gdy metody zachowawcze nie przynoszą ulgi lub gdy żylaki są bardzo nasilone, można rozważyć bardziej inwazyjne metody:
Skleroterapię – wstrzyknięcie do żylaków specjalnej substancji powodującej ich zwłóknienie i zamknięcie. Zabieg jest małoinwazyjny i może być wykonywany ambulatoryjnie.
Laseroterapię – użycie wiązki laserowej do zamknięcia poszerzonych naczyń. Metoda ta jest precyzyjna i pozostawia minimalne blizny.
Embolizację żył miednicy – małoinwazyjna procedura radiologiczna polegająca na wprowadzeniu cewnika do żył miednicy i zamknięciu niewydolnych naczyń. Jest szczególnie skuteczna w przypadku żylaków spowodowanych niewydolnością żył głębokich miednicy.
Zabieg chirurgiczny – podwiązanie i usunięcie poszerzonych żył (flebektomia) – stosowany w najcięższych przypadkach, gdy inne metody zawiodły lub gdy żylaki są bardzo rozległe.
Profilaktyka i zalecenia
Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia lub nasilenia żylaków sromu, warto wprowadzić kilka prostych zmian w codziennym życiu:
- Utrzymanie prawidłowej masy ciała – nadwaga zwiększa ciśnienie w żyłach miednicy
- Regularna aktywność fizyczna (pływanie, joga, spacery) – poprawia krążenie krwi
- Unikanie długotrwałego stania lub siedzenia – zmieniaj pozycję co 30-45 minut
- Odpowiednia dieta bogata w błonnik (zapobieganie zaparciom) – zmniejsza potrzebę parcia podczas wypróżniania
- Picie odpowiedniej ilości wody – zapobiega zagęszczeniu krwi
- Unikanie zbyt ciasnej odzieży uciskającej okolice miednicy – pozwala na swobodny przepływ krwi
- Stosowanie zimnych okładów w przypadku dyskomfortu – zmniejsza obrzęk i ból
- Regularne wizyty kontrolne u ginekologa, szczególnie w czasie ciąży – umożliwiają wczesne wykrycie problemu
Żylaki sromu, choć mogą powodować dyskomfort, zwykle nie stanowią poważnego zagrożenia dla zdrowia. Odpowiednie podejście do problemu i zastosowanie właściwego leczenia pozwala skutecznie złagodzić objawy i poprawić jakość życia. Nie należy wstydzić się tego problemu – wczesna konsultacja z lekarzem pomoże uniknąć nasilenia dolegliwości i zapewni odpowiednie leczenie dostosowane do indywidualnych potrzeb.